Waarom je evenveel aandacht moet besteden aan de vorm – júíst als je van de inhoud bent

Vakmensen.
Ze doen het allemaal.

Als ze hun vak verstaan, ten minste.
Ze letten op de vorm, zodat de inhoud betekenis krijgt.

 

Say what? 

De bakker, bijvoorbeeld. Die bakt croissants in de vorm van een halvemaan. Een vierkant stuk gebakken bladerdeeg is geen croissant. Het smáákt niet eens naar een croissant. Dat smaakt naar een hap bladerdeeg.

 

Zo is het ook als je wil overtuigen

Wat je vertelt heeft vorm en structuur nodig. Want niet alleen wát je zegt, maar vooral hoe je het zegt, bepaalt of de boodschap overkomt. Dat is wat retorica doet: het geeft je woorden zeggingskracht.

 

Maar het gaat toch om de inhoud?

Aan vorm zonder inhoud hebben we inderdaad niks. Dat is gebakken lucht. Een holle kies. Fakenews. Het klínkt geloofwaardig, maar het strookt niet met de feiten.

Aan de andere kant: inhoud zonder vorm is ongrijpbaar. Het is als waterdamp. We hebben structuur nodig om dingen te begrijpen.

Zo kunnen we pas zeggen dat de theepot dáár staat, daaro áchter het koffiezetapparaat, als we een notie van ruimte hebben. Terwijl we ruimte op zichzelf niet waarnemen. Ruimte is een concept, een ingebakken structuur waarmee we de plaats van onszelf en de dingen in de wereld kunnen begrijpen. Dit is een deel van de kentheorie van Immanuel Kant die zei dat we tot kennis komen deels door zintuiglijke waarneming en deels door a priori kennis: structuren die we a priori (op voorhand, los van onze zintuigen) in ons hoofd hebben om datgene wat we waarnemen in een kader te plaatsen (hij noemt die structuren categorieën). Die vorm of structuur bepaalt hoe we de feitelijke werkelijkheid waarnemen: zonder vorm geen inhoud.

 

Vorm, dus.

Belangrijk. Ook in de taal.

 

Wie van de inhoud is, gebruikt retorica

Retorica is de vorm van je tekst (en ook van je cijfers, overigens): de opbouw, de compositie van je zinnen, de voorbeelden die je kiest, de stijlfiguren (zoals contrasten, kruisstellingen, drieslagen, alliteraties, de retorische vraag), het ritme, de klank, de woordkeuze, de stiltes, de witregels, ethos en pathos, de timing, de sfeer, het tempo, de hoofdstukindeling, de tegenstellingen die je kiest, je begrippenkader, et cetera.

Bijvoorbeeld: vader noemt dochter die op haar drieëndertigste nog geen beroep heeft gevonden een laatbloeier. Moeder zegt: ze is lui. De feitelijke werkelijkheid – ze is drieëndertig en heeft geen beroep – is de inhoud. Hun begrippenkader laat zien hoe ze die werkelijkheid waarderen.

De vorm, of het begrijppenkader in dit geval, geeft betekenis aan de inhoud.

 

Dit lijkt meer op framing

Dat is het ook. Framing is retorica. Retorica is de bakvorm, zonder die je beslag nooit een cake wordt. Het is het karakter van je betoog: ingetogen, recht voor z’n raap of speels?  Beangstigend of bemoedigend: een tsunami van islamisering of wir schaffen das? De feitelijke werkelijkheid is steeds dezelfde.

 

Ook in de biologie

De houtmoleculen zijn de inhoud, de vorm bepaalt of ze een boom, een tafel of een opbergkist zijn.

Vorm en inhoud, ze zijn precíés even belangrijk

Een hoop cijfers op een vel papier betekenen pas iets als we ze in een logische volgorde zetten. In een tabel met categorieën. Zijn het jaartallen of omzetcijfers? Die cijfers moeten kloppen, anders hebben we er niks aan. Maar wat zeggen die cijfers?

 

Vorm en inhoud: de één versterkt de ander

Kijk eens naar Neil Armstrong. Hij hád kunnen zeggen: Tjonge, ’t is me nogal wat. Daar sta ik dan.

Maar hij zei:

[Tjonge] That’s one small step for man, one giant leap for mankind.

 

 

Daar was over nagedacht. Die voetstap moest betekenis krijgen. De fysieke gebeurtenis werd een historische. Dat is wat retorica vermag.

 

En wat is je tip?

Neem de vorm net zo serieus als de inhoud. Voor wie beter wil overtuigen: besteed aandacht aan retorica.

 

Hoe je dat leert, retorica?

Door liefdevolle aandacht en door te oefenen. Het is geen hogere wiskunde. Aristoteles noemt het een technê: een vaardigheid. Vaardigheden leer je door te doen. Het is het verschil tussen kennen en kunnen. Wie wil overtuigen, kent de inhoud en kan retorica.

 

Oefenen?

Dan is onze workshop Speechen -Yes, you can! wellicht iets voor je.