Je zal maar moeten beslissen

Jij kwam toch helpen met het daklozendiner? Appt de secretaris van de Rotary. Ik sta hier voor drie kratten bloemkool en twintig bakken champignons. Neem een snijplank mee, please.

Het zweet breekt je uit. Je bent het vergeten. En je zit in de auto, op weg naar je relatietherapeut. Je hebt drie maanden op die afspraak gewacht. Je vrouw belde al of je op tijd wou zijn.

Draai je om of rij je door? Het is een duivels dilemma.

 

Een duivels dilemma, wat is dat precies?

Dat is als je moet kiezen tussen twee kwaden. Wat je ook besluit, er komt narigheid van en je doet altijd iemand te kort. Bijvoorbeeld: je hebt één week vakantie, daar ben je heel erg aan toe. Je hoofd staat op knappen. Nóóit meer een burn-out, had je je voorgenomen.

Het liefst ga je zeilen met je beste vriend. Maar je hebt je oma in Australië lang niet gezien. Haar gezondheid gaat hard achteruit. En jij betekent de wereld voor haar. Die jetlag zie je helemaal niet zitten. En wéér een weekje vrij nemen zit er voorlopig niet in.  Ziedaar: een dilemma. Sterkte.

 

Dus er vallen altijd slachtoffers?

Sad but true, zo is het. Wat je ook besluit, er vallen slachtoffers.

Een ander voorbeeld: je bedrijf heeft het financieel moeilijk. Je krijgt een aantrekkelijk aanbod van een leverancier: zijn waar is van goede kwaliteit en super voordelig. Maar het is niet geproduceerd volgens de duurzaamheidsmaatstaf die jouw bedrijf garandeert. De deal zou je zaak net het duwtje geven dat je nodig hebt om gedwongen ontslagen te voorkomen. Bovendien belooft de leverancier duurzamer te produceren zodra hij de nodige investeringen kan doen. De deal zou hem daar ook weer bij helpen.

Je loopt wel het risico je keurmerk kwijt te raken. Bovendien maak je je duurzaamheidsbelofte niet waar.

 

Hoe pak ik dat een beetje fatsoenlijk aan? 

Bij integere besluitvorming gaat het erom dat je rekening houdt met de rechten, de belangen en de wensen van iedereen die door jouw besluit geraakt wordt.

Maar die rechten, belangen en wensen botsen met elkaar. Dat maakt het zo lastig.

 

Ik maak altijd een lijstje met voors en tegens, werkt prima

Stel, je komt tot deze lijst: oma zou weer even gelukkig zijn. Daartegenover staat dat een weekje zeilen veel beter is voor jouw gezondheid. Bovendien is zeilen in Nederland minder milieubelastend dan een vliegreis naar Australië. Zeilen wint het dus met twee argumenten tegen één.

Voelt raar. Of niet? Weegt het milieu argument op tegen het geluk van oma? Het is toch geen optelsom?

 

Hoe kan het dan wel?

Het is een kwestie van wegen. Hoe zwaar weegt het belang van de ene betrokkene ten opzichte van dat van de andere? Je hebt dus een maatstaf nodig om het soortelijk gewicht van je argumenten te bepalen. Wiens belang weegt zwaarder?

 

Wie ben ik nou om dat te bepalen?

Dat is ook lastig. Misschien zelfs wel onmogelijk. Maar je móét een besluit nemen. Dat hoort bij je positie. Het leven is geen suikerspin. 

Ethici denken sinds mensenheugenis na over hoe je dit soort afwegingen maakt. Ze nemen je de beslissing niet uit handen, maar ze kunnen wel helpen.

Hoe? Je pakt een vel papier en je schrijft op welke beslissing je intuïtief zou nemen. Dan maak je een lijst van iedereen die door je besluit geraakt wordt: de medewerkers van die ene afdeling, de manager van die andere afdeling, toeleveranciers x en y, het milieu, je klanten – Het zijn er meestal meer dan je denkt.

En dan schrijf je bij iedere partij de argumenten die jouw beslissing steunen of de argumenten waarom jouw besluit diegene schaadt. En die weeg je zorgvuldig af.

 

Dus, kort samengevat

Een duivels dilemma pak je aan door de wensen, belangen en rechten van alle betrokkenen zorgvuldig af te wegen. Je hebt een weegmethode nodig.

 

***

 

Wil je jezelf trainen en duivelse dilemma’s integer aanpakken?

Boek onze training om een ethisch debat te voeren. Je krijgt een stoomcursus in de belangrijkste ethische theorieën. Die theorieën zijn voor je vertaald naar een 7-stappenplan, dat helpt je om tot een weloverwogen beslissing te komen. En die beslissing is dan ook goed uitlegbaar. Een beschrijving vind je onder deze link.